ویتامین B2 (ریبوفلاوین)

نام دیگر ویتامین B2 ، ریبوفلاوین است . دلیل انتخاب این نام ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می باشد.
اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی بر روی ویتامین B1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر از B1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های زرد رنگ را ریبوفلاوین نامیدند.
این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می شود ؛  در واقع یکی از دلایلی که روش مناسب نگهداری شیر را در پاکتهای چند لایه می دانند این است که از تخریب ریبوفلاوین در برابر نور جلوگیری می کند.
بنابراین ویتامین ریبوفلاوین در برابر حرارت مقاوم است اما در مقابل نور و حرارت توأم ناپایدار است و تخریب می شود.
از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است - در حالیکه خود  آنها  نمی دانند- که این عارضه می تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .

عملکرد ریبوفلاوین در بدن :
ریبوفلاوین همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل میگردد. ریبوفلاوین زمانی فعال می شود که مولکول فسفر دریافت کند و این قابلیت را پیدا مینماید که در فعالیت های مهم سوخت ساز بدن عمل کند. در بدن ما تبدیل ریبوفلاوین به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به غده تیروئید می باشد  از اینرو افرادی که مبتلا به گواتر هستند و تیروئید کم کار یا تیروئید پر کار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشند و از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش می یابد.
ریبوفلاوین در فعال شدن ویتامین B3 و  B6 نیز دخالت دارد، از اینرو پیشنهاد می کنیم نام آنرا " ویتامین نخود هر آش " بگذاریم چون در بسیاری از اعمال حیاتی بدن و فعالیت دیگر ویتامینها تأثیر دارد.

نقشهای مهم ریبوفلاوین:- در سوخت و ساز و آزاد سازی انرژی کربوهیدراتها، چربی ها و پرو تئین مؤثر است
- ریبوفلاوین برای فعال شدن ویتامینB6 ضروری است
- به رشد و ترمیم کمک می کند
- به داشتن پوست، مو و ناخن سالم کمک می کند
- در بهبود زخم دهان، لب و زبان مؤثر است
- برای قوه ی بینایی مفید است و خستگی چشم را کاهش می دهد

فواید ریبوفلاوین در بهبود بیماریها:ریبوفلاوین در پیشگیری و درمان بیماریهای زیر مؤثر و مفید است:
سردرد میگرنی: ریبوفلاوین در پیشگیری از سردرد میگرنی مؤثر است. مطالعات نشان می دهد که مکملهایی که حاوی ریبوفلاوین هستند بیشتر از آسپیرین در پیشگیری از سردردهای شدید مؤثرند.
آب مروارید: کمبود ریبوفلاوین می تواند باعث آب مروارید شود. ریبوفلاوین برای فعالیت آنزیم هایی که باعث تقویت بینایی شما میشود ضروری و حیاتی است. کمبود ریبوفلاوین در افراد مسن نسبتاً شایع است.- قبل از مصرف بیش از حد مجاز توصیه شده (RDA) برای پیشگیری از آب مروارید، با پزشک مشورت کنید.
کم خونی داسی شکل: مکمل های ریبوفلاوین در درمان کم خونی داسی شکل مؤثرند. این ماده همچنین اثر مکمل های آهن را در درمان کم خونی، افزایش می دهد.
روماتیسم مفصلی: مقدار خیلی کم ریبوفلاوین در رژیم غذایی می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دهد. مکمل های حاوی ریبوفلاوین می تواند از پیشرفت علایم جلوگیری کند. کاهنده اثرات استرسنشانه های سندرم تونل کارپال را بهبود می بخشد
مشکلات پوستی: از قبیل آکنه (خصوصاً آکنه روزاسه)، ورم پوست، اگزما ، و زخم ها با مصرف مکمل های ریبوفلاوین بهبود می یابدگرفتگی عضلانی را بهبود می بخشد
بدن را در مقابل انواع مشخصی از آسیب سلولی در که طی حمله یا سکته قلبی ایجاد میشود، حمایت می کند 

کمبود ریبوفلاوین: ریبوفلاوین جزء ویتامینهای محلول در آب است از این رو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم.
معمولاً در مناطقی که افراد به اندازه کافی شیر و لبنیات مصرف نمی کنند دچار کمبود ریبوفلاوین می شوند. ریبوفلاوین جزء ویتامینهایی است که در ایران با کمبود آن مواجه هستیم و از معضلات و مشکلات کشور است.
حتما افراد بسیاری را دیده اید  که دچار زخم در گوشه دهان باشند ، یا زبانشان متورم وسرخ شده باشد و یا لبهایشان ترک خورده باشد؛ اینها همه از علائم کمبود ویتامین ریبوفلاوین است. درمراحل اولیه در صورتیکه فرد ۱ تا ۲ ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می شود؛ یعنی اثرات آن به صورت حساسیت به نور، اشک ریزی و سوزش و خارش چشمها ، بروز می کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می شود و فرد نمی تواند دهانش را به راحتی باز کند ، زبان فرد ارغوانی رنگ ، متورم و دردناک می شود- البته همه این علائم با هم بروز نمی کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می شود- از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می شود.
ورم دهان و ترک لبها در بیماران مبتلا به دیابت با شدت بیشتری مشاهده میشود. کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد  از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است. 

تداخلهای احتمالی:- داروهای سولفا، ضد مالاریا، مسهل ها و الکل می تواند مانع از تاثیر مفید ریبوفلاوین شود
- مصرف زیاد از باربیتورات ها باعث کاهش اثر ریبوفلاوین می شود
- بیماریهای مشخص کبدی می تواند برروی عمل ریبوفلاوین اثر بگذارد. 

منابع غذایی ریبوفلاوین:جگر بهترین منبع ریبوفلاوین است. این ویتامین به میزان زیاد در شیر و محصولات لبنی موجود است.
مخمر آب جو نیز از منابع غنی ریبوفلاوین است، این ویتامین در گوشت ، زرده تخم مرغ، سبوس گندم، حبوبات - مخصوصاً جوانه حبوبات- و در بسیاری از سبزیجات از جمله اسفناج موجود است . در صورتیکه شما روزانه ۲ لیوان شیر یا ماست مصرف کنید و در طول روز غذای تهیه شده با گوشت ( گوشت قرمز ، مرغ و ماهی ) یا تخم مرغ مصرف نمایید و از نان سبوس دار مثل نان سنگک تغذیه کنید ، مطمئن باشید میزان ریبوفلاوین مورد نیاز بدن شما تأمین شده است.

مواد مؤثر بر جذب:موادی که از جذب آن جلوگیری می کنند: الکل، تنباکو، مصرف بیش از حد شکر، قهوه.
مواردی که به جذب آن کمک می کنند: فسفر، نیاسین، ویتامینC ، B-Complex، B6 .

مقدار نیاز به ویتامین ریبوفلاوین:میزان مورد نیاز این ویتامین ۳/۱ میکروگرم در روز است البته مقدار نیاز به این ویتامین بستگی به سهم دریافت انرژی دارد؛  مثلاً ورزشکاری که گاهی دو برابر یک فرد عادی انرژی مصرف می کند، در نتیجه نیاز ورزشکار به ریبوفلاوین نسبت به فرد عادی ۲ برابر است . این ویتامین برای اشخاص بالغ در روز تا ۴ میلی گرم مورد نیاز است.
نیاز به این ویتامین در بارداری افزایش می یابد پس به خانمهای باردار توصیه می شود از منابع غنی این ویتامین یعنی جگر ، ماء الشعیر و شیر با چربی متوسط بیشتر از زمان قبل از بارداری مصرف کنند تا نیاز جنین را نیز تأمین نمایند . این نیاز  بیشتر ، با مصرف ۱ لیوان شیر اضافه یا ۱۰۰ گرم گوشت اضافه در روز تأمین می شود.
میزان نیاز به این ویتامین در شیردهی از بارداری هم بیشتر است . در دوران شیردهی توصیه می شود برای جلوگیری از اضافه وزن ، بیشتر از منابع گیاهی مثل سبزی خوردن ، اسفناج ، سالاد سبزیجات و ماء الشعیر برای تأمین  ریبوفلاوین مورد نیاز، مصرف شود. 

میزان مجاز توصیه شده در رژیم غذایی شامل موارد زیر است:                               ۱ تا۳  سال     : ۵/. میلی گرم در روز
                               ۴ تا ۸ سال     : ۶/. میلی گرم در روز
                               ۹ تا ۱۳ سال   : ۹/. میلی گرم در روز
                              پسران ۱۴ سال: ۳/۱ میلی گرم در روز
                             دختران ۱۴ تا ۱۹ سال: ۱ میلی گرم در روز
                             زنان حامله        : ۴/۱میلی گرم در روز
                             زنان شیرده        : ۶/۱ میلی گرم در روز
*قبل از دادن ریبوفلاوین به بچه ها با پزشک مشورت کنید 

مسمویت با ریبوفلاوین:مسمویت با ریبوفلاوین بندرت اتفاق می افتد. واکنش های ایجاد شده ناشی از مصرف میزان زیاد این ماده شامل خارش، بی حسی و کرختی، احساس سوزن سوزن شدن و حساسیت به نور است. مصرف میزان زیاد ریبوفلاوین می تواند بر روی نتایج آزمایشات تجزیه ادرار اثر بگذارد.

منبع:تبیان/گرآوری بدون مرز/درج:مسعود خاکزادیه