بیماری گندیدگی سم

گندیدگی سم، یک بیماری عفونی در گاو است که مشخصه آن آماس بافت های حساس ناحیه پا و لنگش شدید می باشد. اگرچه بیماری در هر سنی بروز می کند ولی در بالغین بیشتر اتفاق می افتد. بیماری از نظر اقتصادی حاﺋز اهمیت است چون باعث کاهش تولید و در مواردی به علت پیشرفت بیماری و نکروز وسیع پا و درگیری مفاصل، قطع ناحیه سم الزامی می باشد. گرچه عامل بیماری فوزوباکتریوم نکروفوروم شناخته شده ولی نقش سایر باکتری ها مثل باکتروﺋیدس ملانینوژنیکوس را در بروز بیماری نباید نادیده گرفت.

ضربه و سایش در ناحیه بین انگشتان از عوامل مستعد کننده شناخته شده در بروز گندیدگی سم می باشد. زمین سنگفرش یا بستر پوشیده شده از مواد خشبی، زمینه بیماری را فراهم می سازد. اشاعه بیماری در فصول بارانی و مرطوب سال بیشتر است. در رطوبت بالا وقتی پوست متورم و نرم است احتمال بروز زخم بیشتر می شود. مواد مترشحه از ضایعات دام مبتلا احتمالا" منبع آلودگی محسوب می گردد. ضایعات چرکی ایجاد شده بوی بدی دارد که ناشی از گندیدگی در ناحیه سم است. ضایعات نکروزه در بین دو انگشت دیده می شود و گاهی ممکن است به قسمت های دیگر نیز برسد و تیغه حساس سم، زردپی مجاور و کپسول مفصل را نیز درگیر نماید.

علاﺋم درمانگاهی:

لنگش شدید پا به طور ناگهانی و معمولا" در یک پا بروز می کند و ممکن است به دنبال آن واکنش خفیف عمومی همراه با تب اتفاق بیافتد. میزان تولید شیر نیز کاهش می یابد. گاهی واکنش عمومی توام با بی اشتهایی و در نتیجه لاغر شدن دام می شود. ضایعه مشخص بیماری در پوست ناحیه بالایی بین انگشتان مشاهده می گردد که بتدریج متورم می شود و شکاف در آن ایجاد می گردد. ارتباط قسمت شاخی سم با بافت زیر آن قطع و قسمت شاخی بلند می شود. معمولا" ترشح چرکی به میزان زیاد بندرت مشاهده می گردد ولی حاشیه شکاف با مواد نکروز پوشیده شده و ضایعه بوی بدی دارد.

علاﺋم کالبدگشایی:

معمولا" بررسی کالبدگشایی بندرت انجام می گیرد. در موارد پیچیده ممکن است تولید چرک در مفاصل غلاف زردپی مشاهده شود.

تشخیص بیماری:

معمولا" ماهیت ضایعه و بوی ضایعه برای تشخیص گندیدگی سم کافی است. آزمایش باکتری شناسی معمولا" برای تشخیص ضرورت ندارد ولی در گسترش مستقیم از ضایعه اغلب تعداد زیادی از باکتری های فوزوباکتریوم و باکتروییدس مشاهده می گردند. التهاب بافت مورق سم ممکن است باعث لنگش شود و با گندیدگی سم اشتباه گردد ولی در التهاب سم ضایعه موضعی در ناحیه پا مشاهده نمی شود. همچنین آسیب ضربه ای به استخوان و مفاصل و فرورفتن اجسام خارجی نیز با معاینه دقیق قابل تفریق می باشند. درماتیت گل کلمی و پاپیلوماتوز بین انگشتان نیز از مواردی هستند که بایستی از گندیدگی سم تفریق گردند.

درمان:

برای دست یافتن به بهترین نتیجه درمانی تجویز آنتی بیوتیک های مناسب از راه غیر خوراکی و نیز درمان موضعی ضایعات لازم می باشد. به محض مشاهده اولین علایم تورم و لنگش پا در صورت درمان بموقع و سریع در مدت 4-2 روز بهبود حاصل می شود. تزریق داخل عضلانی پنی سیلین جی به میزان 22000 واحد برای هر کیلوگرم وزن بدن دو بار در روز توصیه می گردد. همچنین اکسی تتراسایکلین به میزان ده میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن از راه داخل وریدی نیز ممکن است استفاده گردد. درمان موضعی در مراحل اولیه بیماری لازم نیست ولی در موارد لزوم ابتدا باید موضع تمیز و اصلاح شود. استفاده از محلول پنج درصد سولفات مس ارزان و موثر است. همچنین استفاده از پمادهای ضد باکتریایی در موضع نیز توصیه می گردد.

کنترل:

اگرچه واکسن های تجاری برای پیشگیری از بیماری شناخته شده ولی میزان تاثیر آن در کنترل بیماری هنوز مورد سوال است. به هر حال مهم ترین روش کنترل بیماری برخورداری از مدیریت صحیح در دامداری می باشد. به کارگیری بستر مناسب در محل نگهداری دام و جلوگیری از پوشش مواد خشبی در بستر و استفاده از حوضچه حاوی محلول 10-5 درصد فرمالین سولفات مس در محل ورود دام در پیشگیری از بروز بیماری موثر خواهد بود. 

برگرفته از : وبلاگ دامپزشکی به زبان آدمیزاد